A R T Y Ś C I     


Arvo Pärt

Arvo Pärt ur. 1935 w Paide (Estonia), studiował kompozycję u Heino Ellera w Konserwatorium w Tallinie. W latach 1958-67 był reżyserem dźwięku w Radiu Estońskim. W 1980 wraz z rodziną wyemigrował do Wiednia. W 1981 przybył jako stypendysta Deutscher Akademischer Austauschdienst do Berlina, gdzie mieszka do chwili obecnej. Jest laureatem wielu nagród, m. in. Wielkiej Nagrody Kulturalnej Stowarzyszenia Estońskiego w Sztokholmie (1983); był stypendystą m. in. austriackiego ministerstwa kultury, Fundacji im. Heinricha Strobla, Instytutu Musagetis w Zurychu. W 2000 otrzymał Nagrodę im. Herdera przyznawaną przez Uniwersytet Wiedeński.

Ważniejsze kompozycje: trzy symfonie (1963, 1966, 1971), Perpetuum mobile na orkiestrę (1963), Wenn Bach Bienen gezüchtet hätte na fortepian, orkiestrę smyczkową i kwintet dęty (1976-84), Tabula rasa na dwoje skrzypiec, orkiestrę smyczkową i fortepian preparowany (1977), Fratres (1977-93, 9 wersji na różne zespoły instrumentalne), Arbos (1977-86, 3 wersje na różne zespoły instrumentalne), Cantate Domino canticum novum, Psalm 95 na głosy i instrumenty (1977-91), Summa (1977-91, 4 wersje na różne zespoły wokalne i instrumentalne), Cantus in Memory of Benjamin Britten na smyczki i dzwony (1977-80), Annum per annum na organy (1980), Passio Domini nostri Jesu Christi secundum Ioannem na tenor, bas, chór, organy i instrumenty (1982), Sarah Was Ninety Years Old na trzy głosy wokalne, perkusję i organy (1976-90), An den Wassern zu Babel sassen wir und weinten, Psalm 137 na kwartet wokalny i instrumenty (1976-84), Te Deum na trzy chóry, fortepian, taśmę i smyczki (1984-92), Es sang vor langen Jahren na alt/kontratenor, skrzypce i altówkę (1984), Zwei slawische Psalmen, Psalmy 117 i 131 na sopran, alt, kontratenor, tenor i bas (1984), Ein Wallfahrtslied, Psalm 121 na głos męski i kwartet smyczkowy (1984-96), Stabat Mater na sopran, alt, tenor, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1985), Festina lente na orkiestrę smyczkową i harfę ad lib. (1988-90), Miserere na głosy solowe, chór, zespół instrumentalny i organy (1989-92), Berliner Messe na chór lub solistów i organy lub orkiestrę smyczkową (1990-97), The Beatitudes na chór lub solistów i organy (1990-91), Silouans Song na orkiestrę smyczkową (1991), Mozart-Adagio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1992-97), And One of the Pharisees dla 3 wokalistów (1992), Litany Prayers of St. John for Each Hour of the Day and Night na solistów, chór i orkiestrę (1994), Mein Weg hat Gipfel und Wellentäler na orkiestrę smyczkową (1989-94), I Am the True Vine na chór (1996), Kanon Pokajanen na chór (1997), Puzzle na organy (1997), Triodion na chór (1998), Como anhela la cierva na sopran i orkiestrę (1998).

Miserere

Dedykowana muzykom The Hilliard Ensemble kompozycja przywołuje atmosferę muzyki XV wieku. Przyczynia się do tego charakterystyczny styl kompozytora, określany przez niego jako tintinnabuli (od łac. tintinnabulum - dzwonek), łatwo rozpoznawalny dzięki prostocie dźwiękowej faktury i jakby zwolnionemu tempu muzycznego rozwoju. Z niewielkiej komórki motywicznej rozwija Pärt własną interpretację psalmu pokutnego, uzależniając ściśle postać muzyki od treści śpiewanego tekstu. Wykorzystuje w tym celu wszelkie środki - harmoniczne, formalne, nawiązuje także do powszechnej w przedklasycznej muzyce (zwłaszcza sakralnej) numerologii. Wymowę psalmu 51 wzmacnia użycie cytatu z sekwencji Dies irae.