Michelangelo Lupone

Michelangelo Lupone ur. w 1953, studiował kompozycję, elektroakustykę i informatykę muzyczną. Od 1979 prowadzi zajęcia poświęcone muzyce elektroakustycznej w Konserwatorium A. Caselli w L'Aquila. W 1988 wraz z Laurą Bianchini założył crm - Centro Ricerche Musicali w Rzymie; jest dyrektorem artystycznym tej instytucji. Od 1989 współpracuje z Gramma Institute w L'Aquila. Jest laureatem nagród Akademii Nauk w Budapeszcie (1986) i Japan Foundation w Tokio (1992).

Jest autorem prac teoretycznych, m.in. o zastosowaniach komputera w muzyce. Tworząc swoje kompozycje, wykorzystuje wyniki zaawansowanych badań z dziedziny akustyki i psychoakustyki. Ma w dorobku dzieła instrumentalne i elektroniczne; od 1983 prowadzi badania i komponuje przy użyciu specjalnych komputerów (Fly10, Fly30), generujących i przetwarzających dświęk podczas wykonania. Kompozycje wykorzystujące te procesy to: Ciclo Astrale, Mobile/Locale, Forma del respiro, Varianti di un grano, Controfiato, Corda di metallo (dla Kronos Quartet).

Forma del respiro (Kształt oddechu)

Stopniowo przetwarzałem brzmienie słowa "respiro" ("oddech"), osiągając dźwięk czynności, którą to słowo oznacza. Przyjęcie słowa za punkt wyjścia i praca nad wykorzystaniem jego rytmu i barwy jako podstawy muzycznych wariacji pozwoliło mi odsłonić ukryte zależności najmniejszych elementów dźwięku (ziaren). Zagłębienie się w sferę najmniejszych komórek brzmienia nasunęło mi pomysł struktury i procedur syntezy dźwięku. Utworzyłem sekwencje ziaren o różnym czasie trwania, których barwę zmieniałem za pomocą filtrów.

Słuchając tej kompozycji nie zawsze rozpoznaje się oryginalne komórki fonetyczne. Odsłaniają się one tylko chwilami dzięki rytmicznej artykulacji, wzmocnionej pod względem dynamiki i barwy. W pracy nad Kształtem oddechu wykorzystałem system syntezy i przetwarzania Fly30. Programy do syntezy elementarnej i polarnej (filtry rezonujące) opracowałem wraz z Antoniem Pellecchią w crm w Rzymie.

Michelangelo Lupone

Canto di madre (Pieśń matki) na komputer (1998)

W kompozycji wykorzystano głos Silvii Schiavoni oraz dźwięki syntetyczne - fizyczny model brzmienia strun pocieranych smyczkiem, zrealizowany przez Michelangelo Lupone, Marco Palumbiego i Lorenzo Seno w crm w Rzymie (1997). Utwór powstał na zamówienie Radia Watykańskiego w ramach projektu koordynowanego przez Marco di Battista. Zamówiono wówczas u różnych kompozytorów współczesnych dzieła elektroakustyczne inspirowane motywami maryjnymi.

Lupone kładzie w swojej kompozycji nacisk na znaczenie postaci matki. Przywołuje tym samym mnogość sensów i znaczeń, zamieniając je na jakości ekspresyjne. Tolerancja, cierpienie, wybaczanie, nadzieja - to pojęcia kojarzone w rozmaitych kulturach z postacią matki; szerokie rozumienie tych pojęć skłania ku medytacji i tworzy powiązania między częściami kompozycji. Przedstawienie, albo raczej interpretacja postaci matki, skłoniła kompozytora do wykorzystania materiału obciążonego semantycznie. Lupone przeanalizował i wybrał elementy naszej kultury, konotacje związane z głosem żeńskim śpiewającym i mówiącym na pewne tematy.

Wykorzystując nagrany głos Silvii Schiavoni kompozytor skonstruował matematyczny model odbiegający od brzmienia naturalnego, ale otwierający szerokie możliwości przetwarzania i integracji z innymi dźwiękami syntetycznymi. Idąc tą ścieżką poszukiwał kolejnych stopni przetworzenia, prowadzących od brzmienia "wirtualnej struny" do wirtualnego głosu i dalej - do naturalnego śpiewu i brzmienia słowa "matka". Utwór rozpoczyna prezentacja sekwencji materiału wyjściowego - jest to rodzaj przewodnika dla słuchacza. Profil brzmieniowy i wysokościowy wspomnianej sekwencji determinowany jest dźwiękiem struny i naturalnego głosu. Dalej dświęk struny pozostaje, przekształcając się stopniowo w syntetyczny głos, który z kolei ewoluuje akustycznie, przekształcając się w słowo. Powoli zaczyna ono dominować w owym syntetycznym głosie, zmieniając wszelkie parametry, by doprowadzić w finale dzieła do brzmienia słowa "matka".