Krzysztof Knittel

Krzysztof Knittel ur. 1947 w Warszawie, studiował reżyserię dźwięku i kompozycję u Tadeusza Bairda, Andrzeja Dobrowolskiego i Włodzimierza Kotońskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. W 1974-75 studiował programowanie komputerowe w Instytucie Matematyki pan. Brał udział w kursach nowej muzyki w Darmstadcie (1974, 1976). Od 1973 współpracuje ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia; w 1978 współpracował z The Center of the Creative and Performing Arts w Buffalo (USA).

Jest współzałożycielem grup twórczych: kew (z Elżbietą Sikorą i Wojciechem Michniewskim; 1973-76), "Cytula Tyfun da Bamba Orkiester" (1981), Niezależne Studio Muzyki Elektroakustycznej (1982-84), "Light from Poland" (1985-87), "Pociąg Towarowy" (od 1986), Studio ch&k (z Markiem Chołoniewskim; od 1989), European Improvisation Orchestra (od 1996).

Krzysztof Knittel oprócz kompozycji tworzy instalacje dźwiękowe, uprawia performanse, gra w zespołach muzyki improwizowanej. Brał udział w wielu festiwalach nowej muzyki, m. in. "Warszawskiej Jesieni", simc w Paryżu, Fylkingen w Sztokholmie, "Living in a Virtual World" w Toronto, Experimentelle Musik Festival w Monachium, Festival International de Musique Experimentale w Bourges, "Ton-Art 90" w Bernie, "Musica Polonica Nova" we Wrocławiu, "Poznańskiej Wiośnie", "Musica Ficta" w Wilnie, lwowskich "Kontrastach", "Audio-Art" (Kraków-Warszawa), "Moskowskaja Osień", Dresdner Tage der Zeitgenössischen Musik, Copenhagen International Experimental Music Festival, "Melos-Ethos" w Bratysławie, "Ilkhom XX" - International Festival of Contemporary Music w Taszkiencie.

Jako wykonawca i kompozytor występował m. in. w Filharmonii Narodowej, w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Opera Nova w Bydgoszczy, w cbc Glenn Gould Studio (Toronto), Lincoln Center, Carnegie Hall, "The Kitchen" i Experimental Intermedia (Nowy Jork), Stedelijk Museum (Amsterdam), Zeebelt Theatre (Haga), Théâtre du Midi (Bruksela), orf Studio (Graz), Théâtre de la Ville, Théâtre du Lierre (Paryż), Concordia University Concert Hall (Montreal).

Jako dziennikarz Krzysztof Knittel współpracował z "Tygodnikiem Literackim", z telewizyjnym "Pegazem" i z redakcją muzyczną Telewizji Polskiej. Prowadził też wykłady na temat nowej muzyki, m. in. w Kazimierzu nad Wisłą, Monachium, Bostonie, Filadelfii, Barcelonie, Alicante, Budapeszcie, Pradze, Viitasaari. W latach 1989-92 był wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, 1995-98 dyrektorem festiwalu "Warszawska Jesień". W latach 1995-97 wiceprezes, a od 1999 prezes Związku Kompozytorów Polskich. W 1985 otrzymał nagrodę muzyczną "Solidarności" za kwartet smyczkowy poświęcony księdzu Jerzemu Popiełuszce. W 1998 został nagrodzony przez nowojorską Foundation for Contemporary Performance Arts.

Ważniejsze kompozycje: ~440 na skrzypce, fortepian i taśmę (1973), punkty / linie na klarnet, taśmy i slajdy (1973), forma A, forma E na kwintet dęty i światła (1973), ą la santé na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (1974), objazd, zdarzenie muzyczne na mówcę, wiolonczelę, fortepian, perkusję i taśmy (1974), Lipps na trio jazzowe i orkiestrę (1974-78), Robak Zdobywca, muzyka na taśmę (1974-76), Dorikos, siedem miniatur na kwartet smyczkowy i taśmę (1976-77), Kwartet smyczkowy "Ursus" (1976-87), szkice dla dowolnych wykonawców (1978), resztki, muzyka na taśmę (1978), trzy studia na fortepian (1978), Glückspavillon dla Kasi, teatr muzyczny na tubę i taśmę (1978), niskie dźwięki (No.1 - No.5) na różne instrumenty i taśmę (1978-90), trzy studia na taśmę (1979), poligamia, muzyka na taśmę (skomponowana razem z Andrzejem Bieżanem; 1979), Pięć utworów na wiolonczelę i fortepian (1979-80), norcet 1 & 2, muzyka na taśmę (1980), Głos kobiecy (wg wierszy Rafała Wojaczka), balet (1980), 29 pięciolinii na orkiestrę kameralną (1980-81), światło, monolog dla aktorki (1981), Niebo gwiaździste na zespół perkusyjny (1982), Człowiek-Orkiestra I na dowolne instrumenty i taśmę (1982), Czarna woda, Biała woda, Stary Strumień na instrumenty i taśmę (1983), To, co jest na pięć dowolnych instrumentów i fortepian (1983), Cztery preludia na fortepian (1983), Kwartet smyczkowy (1984-85), Lapis, muzyka na taśmę (1985), Utwory w starym stylu, muzyka na taśmę (1985), Trzy kasety dla trzech wykonawców (1986), Poko, muzyka na taśmę (1986), Walka brata Jana na flet, puzon, gitarę, skrzypce i perkusję (1987), Trzy pieśni bez słów na sopran i taśmę (1987), Nibiru na orkiestrę smyczkową i klawesyn (1987), Histoire I na taśmę (1988), Histoire II na klarnet, fortepian, syntezator i taśmę (1988), Histoire III na klawesyn i taśmę (1989), Człowiek-Orkiestra II na komputery i obiekty (1989), Jingle-Jungle na głosy i komputery (1989), Granice niczego na instrumenty i komputery (1990), Człowiek-Natura, kolekcja 16 graficzno-muzycznych kompozycji komputerowych (1991), Hommage to Charles Ives na flet, obój, klarnet, fagot, fortepian, perkusję, altówkę i kontrabas (1992), 14 wariacji Piotra Bikonta i Krzysztofa Knittla na temat 14 wariacji Edwina Morana na temat 14 słów Johna Cage'a (1986-92), instant reactions na głos, instrumenty, syntezator i komputer (1992), Between na fortepian i taśmę (1993), Negev na instrumenty perkusyjne i syntezator (1993), Szatan w Goraju (wg powieści Isaaka Bashevisa Singera), balet (1993), Nogi, instalacja (1993), Sonaty da camera (No. 1 - No. 9) na instrumenty, głos, syntezatory i sampler (1993-99), Rzeźba radiowa oraz Przejście, instalacje (zrealizowane wspólnie z Janem Pieniążkiem; 1994), Wybraniec (wg powieści Tomasza Manna), balet (1995), Poświęcone Barbarze Zbrożynie na syntezatory i taśmy (1997), surface en rotation, muzyka na taśmę (1997), Przebudzenia (wg powieści Oliviera Sachsa), balet (1998), The HeartPiece - Double Opera (skomponowana wspólnie z Johnem Kingiem; 1999); ponadto muzyka do niemych filmów (kompozycje koncertowe zespołu "Pociąg Towarowy"): Schatten (reż. Arthur Robison, 1923-1993), Orlaks Hände (reż. Robert Wiene, 1924-1996), Faust (reż. Friedrich Wilhelm Murnau, 1926-1999).

Z głębokości wołam do Ciebie, Panie...

Cykl czterech kompozycji napisanych do tekstów Psałterza Dawidowego z Biblii Tysiąclecia (w tłumaczeniu O. Augustyna Jankowskiego osb i Ks. Lecha Stawowiaka) został napisany w maju i czerwcu 2000 na zamówienie Programu 2 Polskiego Radia. Dedykowany jest Annie Szostak i Zespołowi Śpiewaków "Camerata Silesia". Taśmę zrealizowałem wspólnie z Tadeuszem Sudnikiem. Czas trwania - około 20 minut.

Krzysztof Knittel

     I

Psalm 130

Z głębokości wołam do Ciebie, Panie,
o Panie, słuchaj głosu mego!
Nakłoń swoich uszu
ku głośnemu błaganiu mojemu!
Jeśli zachowasz pamięć o grzechach, Panie,
Panie, któż się ostoi?
Ale Ty udzielasz przebaczenia,
aby Cię otaczano bojaźnią.
W Panu pokładam nadzieję,
nadzieję żywi moja dusza:
oczekuję na Twoje słowo.
Dusza moja oczekuje Pana
bardziej niż strażnicy świtu,
[bardziej niż strażnicy świtu].
Niech Izrael wygląda Pana.
U Pana bowiem jest łaskawość
i obfite u Niego odkupienie.
On odkupi Izraela
ze wszystkich jego grzechów.

II     

Psalm 23

Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego.
Pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach.
Prowadzi mnie nad wody, gdzie mogę odpocząć:
orześwia moją duszę.
Wiedzie mnie po właściwych ścieżkach
przez wzgląd na moje imię.
Chociażbym chodził ciemną doliną,
zła się nie ulęknę,
bo Ty jesteś ze mną.
Twój kij i Twoja laska
są tym, co mnie pociesza.
Stół dla mnie zastawiasz
wobec mych przeciwników;
namaszczasz mi głowę olejkiem;
mój kielich jest przeobfity.
Tak, dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
przez wszystkie dni mego życia
i zamieszkam w domu Pańskim
po najdłuższe czasy.

     III

Psalm 117

Alleluja.
Chwalcie Pana, wszystkie narody,
wysławiajcie Go, wszystkie ludy,
bo Jego łaskawość nad nami potężna,
a wierność Pańska trwa na wieki.

Psalm 51

Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości,
w ogromie swego miłosierdzia wymaż moją nieprawość!
Obmyj mnie zupełnie z mojej winy
i oczyść mnie z grzechu mojego!
Uznaję bowiem moją nieprawość,
a grzech mój jest zawsze przede mną.
Tylko przeciw Tobie zgrzeszyłem
i uczyniłem, co złe jest przed Tobą,
tak że się okazujesz sprawiedliwym w swym wyroku
i prawym w swoim osądzie.
Oto zrodzony jestem w przewinieniu
i w grzechu poczęła mnie matka.
Oto Ty masz upodobanie w ukrytej prawdzie,
naucz mnie tajników mądrości.
[...]

Psalm 102

Panie, słuchaj modlitwy mojej,
a wołanie moje niech do Ciebie przyjdzie!
Nie kryj przede mną swego oblicza
w dniu utrapienia mojego!
Nakłoń ku mnie Twego ucha:
w dniu, w którym Cię wołam, szybko mnie wysłuchaj!
[...]

Psalm 103

Błogosław, duszo moja, Pana,
i całe moje wnętrze - święte imię Jego!
Błogosław, duszo moja, Pana,
i nie zapominaj o wszystkich Jego dobrodziejstwach!
On odpuszcza wszystkie twoje winy,
On leczy wszystkie twoje niemoce,
On życie twoje wybawia od zguby,
[...]
Jak się lituje ojciec nad synami,
tak Pan się lituje nad tymi, co się Go boją.
Wie On, z czego jesteśmy utworzeni,
pamięta, że jesteśmy prochem.


Dni człowieka są jak trawa;
kwitnie jak kwiat na polu:
ledwie muśnie go wiatr, a już go nie ma,
i miejsce, gdzie był, już go nie poznaje.
A łaskawość Pańska na wieki wobec jego czcicieli,
a Jego sprawiedliwość nad synami synów,
nad tymi, którzy strzegą Jego przymierza
i pamiętają, by pełnić Jego przykazania.

Pan w niebie tron swój ustawił,
a swoim panowaniem obejmuje wszechświat.
Błogosławcie Pana, wszyscy jego aniołowie,
pełni mocy bohaterowie, wykonujący Jego rozkazy,
[by słuchać głosu Jego słowa].
Błogosławcie Pana, wszystkie Jego zastępy,
słudzy Jego, pełniący Jego wolę!
Błogosławcie Pana, wszystkie Jego dzieła,
na każdym miejscu Jego panowania:
błogosław, duszo moja, Pana!